Veel bedrijven hebben het onderwerp veiligheid prima afgedekt met allerlei afspraken en regels. Maar een belangrijke component wordt vaak vergeten. Door houding en gedrag van werknemers te observeren en zo nodig een gedragsverandering in gang te zetten, kunnen veel onveilige situaties voorkomen worden. De Safety Culture Ladder heeft ook energiebedrijf Eneco daarbij geholpen, zegt directeur HSSEQ Ron van Vuuren in gesprek met NEN.
De Safety Culture Ladder (SCL) is een certificatieschema op het gebied van integrale veiligheid en gezondheid en richt zich voornamelijk op houding en gedrag. Door vooral deze componenten te beïnvloeden, wil het schema de veiligheid binnen bedrijven verhogen. Want je kunt wel samen allerlei regels afspreken, maar uiteindelijk zijn toch de houding en het gedrag van diegene die ermee moet werken, doorslaggevend. Het systeem werkt met verschillende treden die elk een veiligheidsniveau representeren waarop een bedrijf zich kan bevinden. De SCL staat niet alleen voor fysieke veiligheid maar voor veiligheid op alle gebieden, dus ook psychosociale veiligheid en gezondheid.
Idee
Ron van Vuuren van Eneco werkt sinds vier jaar met de SCL. Hij blikt kort terug op de beginperiode en legt uit waarom destijds de keuze is gemaakt om juist met deze systematiek aan de slag te gaan. ‘Eneco is op verschillende gebieden met energie bezig. We produceren energie, maar verhandelen en verkopen ook energie en energiediensten. Dat betekent dat ons bedrijf ook verschillende kanten heeft, de meer kantoorachtige tak en de meer technische afdelingen. We waren al lange tijd serieus bezig om in die verschillende omgevingen zo veilig mogelijk werken te realiseren, maar de SCL was eigenlijk de ontbrekende schakel waarmee we naast harde afspraken en regels ook met het beïnvloeden van houding en gedrag van mensen de veiligheid konden verhogen. Dat was nodig, want werknemers brengen zichzelf nooit bewust in een gevaarlijke situatie maar hebben in de praktijk met allerlei dilemma’s en onverwachte situaties te maken, waarbij ‘ongeschreven regels’ zoals de klant altijd helpen een grote rol spelen bij het gedrag. En regels dekken nooit voor de volle honderd procent de werkelijkheid. Als je daar de vinger achter kunt leggen, ben je goed op weg.’
Eigenaarschap
Eneco bevindt zich inmiddels op trede vier van de SCL, het proactief inspelen op mogelijke veiligheids- en gezondheidsrisico’s binnen de eigen organisatie. Aanvankelijk probeerde Van Vuuren het gedachtegoed van de SCL anuit een groot centraal geleid programma in te voeren in plaats van organisatiebreed, maar dat bleek geen post te vatten bij de werknemers. ‘Er was een soort gebrek aan eigenaarschap, het gedachtegoed werd niet door iedereen gevoeld. De truc bleek om juist decentraal te werk te gaan, aansluitend op de aard van de afdeling, dicht op de werknemers en hun werk. En we moesten goed gaan uitleggen waar we dan naartoe wilden, wat is dan ‘proactief gedrag’ precies? Door het concreet te maken, invoelbaar voor iemands praktische situatie, gaat het idee beter wortel schieten.’
Perspectief
Wat heeft de SCL Eneco gebracht? ‘Het eigenaarschap bij de afdelingen is sterk gegroeid en het gesprek over veiligheid wordt overal in de organisatie zelf gevoerd. Een voorbeeld van de proactieve cultuur is ook hoe Eneco leert van incidenten. De centrale vraag is daarbij niet ‘wat is de oorzaak van een incident?’, maar ‘waarom was het logisch om het zo te doen?’. Zo verplaats je je in de positie van een werknemer en kijk je veel meer naar de leerpunten in de organisatie en het systeem. En uit onderzoek blijkt dat als veiligheid goed gewaarborgd is in al zijn facetten, dus ook psychosociaal, een bedrijf gewoon beter presteert en een hogere klantwaardering krijgt.’ Het is nu een kwestie van volhouden, aldus Van Vuuren. “Op dit niveau komen was één ding, maar er blijven is minstens net zo’n uitdaging. Leuk is dat we de indeling van de SCL gebruiken voor de HSSEQ jaarplannen in plaats van onze eigen planindeling. Een groot compliment dus!’
