Een hogere betrokkenheid bij veiligheid vanuit de leiding en een meer passende set van maatregelen. Dat zijn de belangrijkste conclusies uit een onderzoek van de Commissie van Deskundigen van NEN naar de impact van de Safety Culture Ladder (SCL) op organisaties. Het onderzoek is uitgevoerd door een samenwerking van de TU Delft en TenneT TSO. Onderzoekers Frans Geijlvoet en Frank Guldenmund vertellen meer over de voor hen verrassende uitkomsten.
Aanvankelijk stonden ze er licht sceptisch tegenover. Frank Guldenmund van TU Delft en Frans Geijlvoet van TenneT TSO hadden wel hun bedenkingen bij de Safety Culture Ladder. De SCL is een NEN-certificatieschema dat kan helpen de veiligheidscultuur binnen een organisatie te bevorderen. Het schema, oorspronkelijk afkomstig van ProRail, bestaat uit vijf treden en inmiddels maken veel bedrijven er gebruik van. Het biedt kaders voor veilig werken, gebaseerd op gedrag en houding, aan alle partijen die in de diverse branches werkzaam zijn. ‘Ik was er niet van overtuigd om het bij ons in te voeren en aan klanten op te leggen’, zegt Geijlvoet. Guldenmund werd gevraagd om in een NEN-commissie over de SCL (College van Deskundigen) plaats te nemen, maar hij wilde dan wel onderzoek doen naar de impact van de ladder. Dat kwam er, en beide mannen zijn positief verrast door de uitkomsten.
Onderzoek
Frans Geijlvoet is veiligheidskundige en beleidsmedewerker corporate safety bij TenneT. Frank Guldenmund werkt bij de sectie Veiligheidskunde van de TU Delft en voerde samen met Geijlvoet en een andere collega het onderzoek uit naar de impact van de SCL op bedrijven en organisaties. ‘Het is geen onderzoek naar de effectiviteit, maar naar de impact. Wat gebeurt er in een bedrijf als het besluit zich te laten certificeren voor de Safety Culture Ladder? Dat was de vraag die wij ons stelden. Wil een bedrijf simpelweg ‘een papiertje behalen’ of gaat de impact van het werken met de SCL dieper?’ In de periode van december 2022 tot maart 2023 zijn de verantwoordelijken voor veiligheid van zestien grote en kleine SCL-gecertificeerde Nederlandse bedrijven uit verschillende branches geïnterviewd. ‘We hebben daar gesproken met mensen die betrokken zijn bij de ladder, zoals KAM-managers, maar ook directieleden zijn bevraagd. De bedrijven die meededen zijn afkomstig uit verschillende branches, maar toch vooral actief in de bouw- en constructiebranche en daaraan gelieerde bedrijven.’
Aandacht
Guldenmund en Geijlvoet zijn beide aangenaam verrast met de uitkomsten van het onderzoek. ‘De belangrijkste conclusie is dat de leiding van de bedrijven meer aandacht heeft voor het onderwerp veiligheid. Het wordt hoger geagendeerd en men gaat er in de organisatie actief mee aan de slag. Er worden initiatieven ontplooid die door alle lagen van het bedrijf heen lopen en zo bewustzijn over veiligheid in het hele bedrijf verspreiden. En omdat de SCL niet opgezet is als een checklist met allerlei specifieke regels maar juist kaders wil bieden, heeft een bedrijf de vrijheid om op zijn eigen manier de best passende set maatregelen te treffen op veiligheidsgebied. Ze kunnen dus doen wat goed bij hen past en dat kan van alles zijn: veiligheid nadrukkelijker bij overleggen aan de orde brengen, themadagen of speciale programma’s of toolboxen opzetten’, zegt Guldenmund. Een andere uitkomst die Gijlvoet zag was dat de ambitie om verder te komen met veiligheid groeit. ‘Als een bedrijf bijvoorbeeld op trede twee zit, zie je de wil om hogerop te komen. Dat is leuk om te zien.’ Al met al is de conclusie van het onderzoek dus positief. Geijlvoet: ‘Dat zie ik vooral terug in het antwoord op de vraag of een bedrijf ermee door zou gaan, ook als het hen niet verplicht gesteld zou worden door een klant. Daarop zeiden veruit de meesten ‘ja’. De SCL wordt gezien als een soort motor die mensen enthousiasmeert voor het onderwerp veiligheid in plaats van een extra zware belasting die een klant aan een bedrijf kan opleggen.’
Vervolgonderzoek
Ondanks de positieve impact van de SCL op organisaties die uit het onderzoek is gebleken, hebben beide mannen nog wel wat op- en aanmerkingen. Zo pleiten ze voor vervolgonderzoek. ‘Daarbij zouden ook medewerkers in andere lagen van een bedrijf aan het woord moeten komen. Op de werkvloer heerst vaak een andere perceptie van veiligheid dan bij KAM-managers of directieleden’, zegt Guldenmund. ‘Aan de andere kant, we willen ook niet de audits helemaal overdoen waarbij wel met deze mensen gesproken wordt’, vult Geijlvoet aan. Over die audits gesproken, de kwaliteit daarvan kan beter en uniformer, zo denken beide mannen. ‘Auditoren moeten beter worden gekwalificeerd voor het auditeren van de SCL. Volgens de onderzoekers vereist dat een hele andere aanpak dan de audits tegen bijvoorbeeld een managementsysteemnorm zoals ISO 9001. En uiteindelijk is het de bedoeling dat het eigenlijk niet uitmaakt welke auditor je kiest omdat de uitkomst hetzelfde zou moeten zijn’, aldus Guldenmund. Tot slot zijn beide mannen benieuwd hoe de nieuwe versie van de SCL gaat uitpakken en of de impact verschilt tussen grote en kleine bedrijven
Tips
Guldenmund en Geijlvoet adviseren bedrijven die willen gaan werken met de SCL om zich van tevoren goed te bedenken wat ze willen bereiken en kijken wat er speelt binnen een bedrijf. ‘Het is een soort zelfreflectie als je met de SCL gaat werken. Je moet op een andere manier tegen je eigen bedrijf aankijken als je gedrag als uitgangspunt neemt in plaats van een harde set regels. Je doet het uiteindelijk voor jezelf en je medewerkers.’
Download het rapport onderzoek SCL